อ้างอิงจาก (1) กลยุทธ์ ฟื้นวัด คืนธรรม นำเมือง / อรศรี งามวิทยาพงศ์และคณะ (2) การสังเคราะห์บทเรียนในเชิงหลักคิดและหลักปฏิบัติ :กรณีศึกษาเพื่อการขยายผลพัฒนากิจการพระพุทธศาสนา ในประเทศไทย / นพ.บัญชา พงษ์พานิชและคณะ
การพัฒนาความเป็นเมือง (urbanism) ได้ก่อให้เกิดความทุกข์ทั้ง 4 มิติ ได้แก่
– ทางกาย เช่น สภาพแวดล้อม โรคภัยไข้เจ็บ
– ทางใจ เช่น ความเครียด
– สังคม เช่น สังคมทอดทิ้งซึ่งกันและกัน
– จิตวิญญาณ เช่น ความรู้สึกเดียวดายท่ามกลางฝูงชน
ความเป็นเมือง ได้เปลี่ยนบทบาทความเป็นวัด ทำให้
– ทำลายปัจจัยการเรียนรู้ แก่นธรรม สู่การเรียนรู้เฉพาะเปลือก-กระพี้ เช่น ไปวัดน้อยลง ศึกษาแต่ประเพณี เป็นที่จอดรถ จัดงานศพ เป็นต้น
– ทำลายวัฒนธรรมพัฒนาจิตวิญญาณ สู่วัฒนธรรมบริโภคนิยม (วัตถุนิยม) เช่น ความสุขที่ต้องพึ่งพาสิ่งภายนอก หรือ สุขยาก ทุกข์ง่าย